Αν κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μας είναι να επαναληφθεί αμέτρητες φορές, είμαστε καρφωμένοι στην αιωνιότητα όπως ο Ιησούς Χριστός επάνω στο σταυρό. Τι φριχτή ιδέα! Στον κόσμο της αιώνιας επιστροφής, κάθε κίνηση φέρνει το βάρος μιας αβάσταχτης ευθύνης. Αυτό είναι που έκανε τον Νίτσε να λέει ότι η ιδέα της αιώνιας επιστροφής είναι το πιο βαρύ φορτίο (das schwerste Gewicht).
Αν η αιώνια επιστροφή είναι το πιο βαρύ φορτίο, οι ζωές μας μπορούν, σ'αυτό το πλαίσιο, να φανερωθούν σ' όλη τους την λαμπρή ελαφρότητα. Στ' αλήθεια, όμως, είναι φριχτή η βαρύτητα και ωραία η ελαφρότητα;
Το πιο βαρύ φορτίο μας συνθλίβει, μας κάνει να λυγίζουμε κάτω απ' αυτό, μας πιέζει στο έδαφος. Αλλά, στην ερωτική ποίηση όλων των αιώνων, η γυναίκα επιθυμεί να δεχτεί το φορτίο του αντρικού κορμιού. Το πιο βαρύ φορτίο είναι λοιπόν ταυτόχρονα και η εικόνα της πιο έντονης ζωικής ολοκλήρωσης. 'Οσο πιο βαρύ είναι το φορτίο, όσο κοντινή στη γη είναι η ζωή μας, τόσο είναι πιο αληθινή και πιο πραγματική.
Σ' αντιστάθμισμα, η ολική απουσία του φορτίου κάνει το ανθρώπινο όν να γίνεται πιο ελαφρύ απ' τον άνεμο, να πετάει ν' απομακρύνεται απ' τη γη, απ' το γήινο είναι, να μην είναι παρά μόνο κατά το ήμισυ αληθινό και οι κινήσεις του να είναι εξίσου ελεύθερες όσο και χωρίς σημασία.
Λοιπόν, τι να διαλέξει κανείς; Το βάρος ή την ελαφρότητα;
Πρόκειται για το ερώτημα που έθεσε ο Παρμενίδης τον 6ο αιώνα π.Χ.
Κατ' αυτόν, το σύμπαν είναι χωρισμένο σε ζεύγη αντιθέτων : το φως - το σκοτάδι, το παχύ - το λεπτό, το ζεστό - το κρύο, το είναι - το μη είναι. Θεωρούσε ότι ένας απο τους πόλους της αντίφασης είναι θετικός (το φωτεινό, το ζεστό, το λεπτό, το είναι), ο άλλος αρνητικός.
Αυτός ο διαχωρισμός σε πόλους, θετικό και αρνητικό, μπορεί να μας φανεί παιδαριωδώς εύκολος. Εκτός από μία περίπτωση : τι είναι θετικό, το βάρος ή η ελαφρότητα;
Ο Παρμενίδης απαντούσε : το ελαφρύ είναι θετικό, το βαρύ είναι αρνητικό.
Είχε δίκιο ή όχι; Ιδού η απορία. Ένα πράγμα είναι βέβαιο. Η αντίφαση βαρύ-ελαφρύ είναι η πιο μυστηριώδης και η πιο διφορούμενη απ'όλες τις αντιφάσεις.
